قوروت بنفش خراسان جنوبی؛ غذای سنتی و پرخاصیت با طعمی بی‌نظیر

قوروت یکی از خوراکی‌های سنتی و محبوب ایرانی است که در مناطق مختلف کشور، به‌ویژه استان‌های شرقی مانند خراسان جنوبی، طرفداران زیادی دارد. این محصول لبنی از کشک خشک‌شده تهیه می‌شود و با طعم ترش و رنگ بنفش متمایز خود، نقش مهمی در سفره‌های محلی و مراسم سنتی ایفا می‌کند.

قوروت چیست؟

قوروت در اصل کشک ترش و خشک شده‌ای است که معمولاً به شکل توپک‌های کوچک با رنگ بنفش تیره یا متمایل به سیاه درمی‌آید. این محصول از تخمیر و خشک کردن دوغ یا کشک به دست می‌آید و به دلیل طعم ترش‌تر و خاص‌تر نسبت به کشک معمولی، اغلب به عنوان چاشنی یا ماده اولیه در غذاهای محلی به کار می‌رود.

تاریخچه قوروت بیرجندی؛ غذایی اصیل و ثبت‌شده در میراث ملی

قوروت بیرجندی یکی از خوراکی‌های سنتی و با اصالت استان خراسان جنوبی است که ریشه‌ای عمیق در فرهنگ غذایی این منطقه دارد. در گذشته، ماست چکیده را در دیگ‌های چدنی می‌جوشاندند تا سفت شود و سپس در فضای باز خشک می‌کردند. کشک خشک شده را در ظرف‌های سفالی به نام «تقارچه» همراه با گردو می‌ساییدند تا رنگ آن به بنفش تیره تبدیل شود. این روش سنتی باعث شکل‌گیری طعم و رنگ منحصر به فرد قوروت بیرجندی شد.
امروزه با پیشرفت روش‌های نگهداری، کشک چکیده جوشانده شده بدون خشک شدن در آفتاب، در فریزر نگهداری می‌شود و برای تهیه قوروت استفاده می‌شود. با این حال، طعم و اصالت قوروت بیرجندی همچنان حفظ شده است.
در گذشته قوروت بیرجندی بیشتر با نان خشک یا بادمجان سرو می‌شد، اما امروزه همراه با خوراک‌هایی مانند کدوی خورشتی، کدو حلوایی، پوره سیب‌زمینی و تخم‌مرغ نیز مصرف می‌شود.
این غذای محلی در سال ۱۳۹۷ توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی در فهرست میراث ناملموس ملی ایران به ثبت رسید تا اهمیت فرهنگی و تاریخی آن برای نسل‌های آینده حفظ شود. این ثبت ملی، گواهی بر اصالت و ارزش فرهنگی قوروت بیرجندی در میان غذاهای سنتی ایران است.

خواص و فواید قوروت

1.    سرشار از کلسیم و پروتئین: قوروت به تقویت استخوان‌ها، دندان‌ها و عضلات کمک می‌کند.
2.    حاوی پروبیوتیک‌های طبیعی: به بهبود هضم و سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند.
3.    تقویت سیستم ایمنی: مواد مغذی و پروبیوتیک‌ها، مقاومت بدن را در برابر بیماری‌ها افزایش می‌دهند.
4.    کاهش کلسترول و حفظ سلامت قلب: مصرف قوروت می‌تواند به کاهش کلسترول بد خون کمک کند.
5.    مناسب برای افراد حساس به لاکتوز: به دلیل تخمیر، لاکتوز آن کمتر است و راحت‌تر هضم می‌شود.

برای اطلاعات بیشتر و جزئیات کامل‌تر درباره خواص قوروت، می‌توانید مقاله تخصصی ما در این زمینه را مطالعه کنید.

چگونه قوروت را نگهداری کنیم؟

برای حفظ کیفیت قوروت بهتر است آن را در جای خشک، خنک و دور از رطوبت نگهداری کنید. قوروت خشک شده به دلیل فرآیند تولید، دارای ماندگاری بالایی است و تا چند ماه بدون تغییر کیفیت قابل استفاده است.

خرید و قیمت قوروت

قوروت به صورت بسته‌بندی شده در بازارهای محلی و فروشگاه‌های مواد غذایی سنتی عرضه می‌شود. قیمت قوروت بسته به کیفیت و منطقه تولید متفاوت است، اما با توجه به خواص و طعم منحصر به فردش، یکی از سوغاتی‌های محبوب و پرطرفدار به شمار می‌آید.

طرز تهیه قوروت : آشنایی با دو روش اصیل و ساده

 تهیه قوروت به روش ساده و کاملاً سنتی انجام می‌شود؛ در این فرآیند، قوروت با خیساندن، آسیاب کردن و ترکیب با مواد طبیعی همچون گردو و ادویه‌جات، طعمی بی‌نظیر و اصیل پیدا می‌کند که ریشه در فرهنگ غذایی ایران دارد. در ادامه، هر دو روش تهیه قوروت به‌طور کامل توضیح داده شده است تا با طرز تهیه آن به شکل دقیق‌تر آشنا شوید.

طرز تهیه ی قوروت به روش ساده (برای 1 یا 2 نفر )

مواد لازم:

•    قوروت (کشک) بیرجندی: ۱ قاشق غذاخوری 
•    گردو: ۲ عدد
•    پیاز داغ: به مقدار لازم
•    نعنا داغ: به مقدار لازم
•    آب: ۴ لیوان
•    نمک، فلفل سیاه، دارچین و روغن: به مقدار لازم

مراحل تهیه:

مرحله اول:
ابتدا قوروت را با کمی آب مخلوط کنید تا به شکل مایعی یکدست و روان درآید.
مرحله دوم:
گردوها را کمی بکوبید تا روغن پس دهند و له شوند. سپس گردوی له شده را به قوروت مایع اضافه کرده و اجازه دهید مخلوط حدود دو ساعت در دمای اتاق بماند تا طعم‌ها به خوبی ترکیب شوند.
مرحله سوم:
پیاز داغ و نعنا داغ را به اندازه دلخواه آماده کنید.
مرحله چهارم:
تمام مواد آماده شده (قوروت و گردو، پیاز داغ و نعنا داغ) را با هم مخلوط کنید و در قابلمه بریزید. سپس قابلمه را روی حرارت قرار دهید و اجازه دهید فقط گرم شود؛ توجه کنید که مواد به نقطه جوش نرسند و قل نخورند، چون ممکن است طعم آن تغییر کند.

طرز تهیه قوروت بیرجندی به روش سنتی ( برای 5 تا 6 نفر)

مواد لازم:

•    قوروت خشک: نیم کیلوگرم
•    گردوی آسیاب‌شده: معمولاً حدود 7 تا 9 عدد گردوی متوسط
•    نمک: به میزان لازم
•    روغن (ترجیحاً روغن دنبه): به مقدار لازم
•    نعنا خشک: به مقدار لازم
•    پیازداغ: به مقدار لازم
•    زردچوبه: کمی
•    فلفل سیاه: کمی
•    آب: به میزان کافی

مراحل تهیه:

1.    قوروت خشک را در آب می‌خیسانیم تا نرم شود.
2.    سپس قوروت‌ها را همراه با گردوی آسیاب شده و نمک داخل ظرف مناسبی (معمولاً ظرف سفالی یا گِردی که به آن «تقارچه» گفته می‌شود) می‌ریزیم و آنقدر می‌ساییم تا خوب مخلوط و سابیده شوند.
3.    به مخلوط قوروت و گردو، آب اضافه می‌کنیم و از صافی رد می‌کنیم تا مایع صاف و یکدست حاصل شود.
4.    در قابلمه‌ای جدا، روغن (ترجیحاً دنبه) را ریخته و نعنا خشک و پیاز داغ ، زردچوبه و فلفل سیاه را اضافه می‌کنیم. روغن را گرم می‌کنیم تا مواد معطر شوند و روغن باز شود.
5.    سپس مایع قوروت صاف شده را به قابلمه اضافه می‌کنیم و اجازه می‌دهیم به آرامی داغ شود (نباید بجوشد).
6.    وقتی قوروت گرم شد و روغن و ادویه‌ها به خورد آن رفت، آماده سرو است.
        
قوروت، یکی از اصیل‌ترین خوراکی‌های محلی ایران، نه‌تنها یادآور ذوق و سلیقه مردمان خراسان جنوبی است، بلکه نمادی از هوشمندی تغذیه‌ای نسل‌های گذشته در نگهداری و استفاده بهینه از لبنیات به شمار می‌رود. این خوراک ترش و خوش‌عطر با رنگ بنفش منحصربه‌فردش، در دل خود تاریخ، فرهنگ، طعم و خواص فراوانی را جای داده است.
چه با روش سنتی در تقارچه تهیه شود و چه با روشی ساده و سریع در خانه، قوروت همچنان جایگاه ویژه‌ای در سفره‌های محلی دارد. مصرف آن نه‌تنها لذت چشیدن یک غذای سنتی را به همراه دارد، بلکه فواید قابل توجهی برای سلامت بدن نیز فراهم می‌کند.

اگر تاکنون قوروت را امتحان نکرده‌اید، شاید وقت آن رسیده که این خوراک اصیل ایرانی را با بادمجان، سبزی تازه یا حتی نان خشک تجربه کنید و طعم تاریخ را بچشید.
اگر دوست دارید با سوغات متنوع و ارزشمند خراسان جنوبی آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم راهنمای خرید سوغات خراسان جنوبی را از دست ندهید؛ از زعفران و عناب گرفته تا قوروت بنفش و صنایع‌دستی محلی، همه در آن معرفی شده‌اند.