قرهقوروت یا «قارا» یکی از خوشمزهترین و نوستالژیکترین خوراکیهای ایرانی است که طعم ترش و گاهی کمی شور آن، طرفداران زیادی دارد. این خوراکی خوشطعم در استانهای خراسان، آذربایجان، لرستان، همدان، اصفهان و بخشهایی از غرب کشور محبوبیت زیادی دارد. قرهقوروت از فراوردههای لبنی مثل دوغ، ماست چکیده، آب کشک یا حتی آبغوره و آب انار درست میشود و چون خانگی است، هم سالمتر است و هم عطر و طعم بهتری دارد.
در ادامه، رایجترین روشهای تهیه قرهقوروت خانگی را با جزئیات کامل توضیح میدهیم.
این روش در خانهها خیلی رایج است، چون وقتی ماست چکیده درست میکنند آب آن باقی میماند.
آب ماست: به مقدار کافی
کمی نمک (دلخواه)
۱. گرفتن آب ماست
ماست را داخل یک پارچه نخی یا کیسه مخصوص بریزید و آویزان کنید تا آب آن کاملاً خارج شود. این آب همان مایع اصلی قرهقوروت است.
۲. جوشاندن آب ماست
آب ماست را داخل قابلمه استیل یا لعابی بریزید و روی حرارت ملایم بگذارید. مدام هم بزنید تا ته نگیرد.
۳. غلیظ شدن
اجازه دهید مایع حدود ۴۵ دقیقه تا ۱٫۵ ساعت بجوشد تا رنگ آن کمکم کرم یا قهوهای شود و غلیظ گردد.
۴. صاف کردن (در صورت نیاز)
اگر کف یا ذراتی در آن بود، از صافی رد کنید.
۵. فرمدهی
بعد از اینکه سفت شد، روی سینی پهن کنید یا به صورت گلولهای، لواشکی یا توپی شکل دهید.
۶. خشک شدن
قرهقوروت را در هوای آزاد، کنار بخاری یا آفتاب خشک کنید و در ظرف دربسته نگه دارید.
این روش در روستاها و مناطق عشایری بسیار رایج است.
دوغ ترش محلی یا دوغ خانگی (۲ تا ۳ لیتر)
کمی نمک (اختیاری)
۱. حرارت دادن دوغ
دوغ را داخل قابلمه بریزید و با حرارت ملایم شروع به جوشاندن کنید. باید مدام هم بزنید تا به حالت دلمهای نشود.
۲. کاهش حجم و تغلیظ
حدود ۱ تا ۲ ساعت به جوشیدن ادامه دهید تا حجم آن کم و قوامش زیاد شود.
۳. صاف کردن
مایع تبدیل شده را از یک پارچه نخی یا صافی رد کنید تا بافتش یکدست شود.
۴. تبخیر نهایی
مایع صافشده را برگردانید روی حرارت تا بیشتر غلیظ و تیره شود.
۵. فرمدهی و خشک کردن
وقتی حالت خمیری گرفت، آن را روی سینی پهن یا به شکل دلخواه فرم دهید.
این روش باعث تولید قرهقوروتی تیرهتر و ترشتر میشود.
این روش سادهتر است و سریعتر انجام میشود.
کشک ساییده، کشک رقیق یا آبکشک (۱ تا ۲ لیتر)
۱. کشک را رقیق کنید یا آبکشک را مستقیم بریزید داخل قابلمه.
2. روی حرارت ملایم بگذارید و مرتب هم بزنید.
3. اجازه دهید به آرامی بخار شود و حجمش کم شود.
4. وقتی رنگش قهوهای یا کرم تیره شد و قوام گرفت، از روی حرارت بردارید.
5. فرم دهید و خشک کنید.
این روش بیشتر برای تنوع طعم استفاده میشود.
آبغوره یا آبانار ترش (۱ لیتر)
نصف لیوان دوغ یا کشک رقیقشده
۱. آبغوره یا آبانار را روی حرارت ملایم بجوشانید تا کمی غلیظ شود.
۲. در صورت تمایل، برای قوام بهتر کمی دوغ یا کشک رقیقشده اضافه کنید.
۳. به جوشاندن ادامه دهید تا سفت شود.
۴. بعد از رسیدن به غلظت مناسب، آن را پهن کنید یا گلولهای شکل دهید و خشک کنید.
این روش بیشتر جنبه فانتزی و تنوع دارد، نه کاربرد سنتی.
اگر خشک است:
در ظرف دربسته، جای خشک و بدون رطوبت.
اگر نیمهخشک یا نرم است:
در یخچال یا فریزر نگهداری کنید.
برای جلوگیری از کپک، نباید در معرض رطوبت باشد.
مصرف بیش از حد آن باعث افت فشار و آسیب به مینای دندان میشود.
قرهقوروت خانگی یکی از خوشمزهترین و سالمترین تنقلات سنتی ایرانی است که با مواد سادهای مثل دوغ، کشک، آب ماست یا حتی آبغوره قابل تهیه است. درست کردنش سخت نیست، فقط نیاز به صبر و حرارت ملایم دارد. اگر به دنبال قرهقوروت تازه، بهداشتی و خوشطعم هستید، یکی از این روشها را امتحان کنید و طعم نوستالژیکش را در خانه زنده کنید.